campagne tegen sloopmelk

Bijna alle zuivel die wij in Nederland consumeren, kopen we in de supermarkt. Daarom willen wij dat sloopmelk daar uit de schappen verdwijnt; wat niet in de winkel ligt, kunnen mensen ook niet aanschaffen. En dus vragen we supermarkten en A-merken om een grens te trekken. Hun melk moet minstens voldoen aan één Beter Leven-ster van de Dierenbescherming of komen van Nederlandse biologische boerderijen. Dan hoeven de koeien minder melk te geven en krijgen ze betere leefomstandigheden zoals meer bewegingsruimte, meer tijd in de wei en/of betere ligplekken. Wil je meer weten over de misstanden die we daarmee kunnen voorkomen? Lees dan verder.

De Nederlandse melkkoe is de afgelopen decennia flink doorgefokt en haar voer is geoptimaliseerd. Allemaal met maar één doel: zo veel mogelijk melk uit een koe halen. De gemiddelde melkkoe geeft nu meer dan 9.000 liter melk per jaar; zo’n 29 liter per dag. Dit is meer dan ooit tevoren en kost haar bakken energie. En het zorgt ook voor meer lichaamswarmte zodat ze slechter tegen de zomerhitte kan. Dit alles gaat vaak ten koste van haar weerstand en verhoogt de kans op allerlei ziektes. Tel daar de vaak slopende leefomstandigheden bij op en je snapt hoe zwaar het leven van een melkkoe kan zijn.

Waarom een koe tegenwoordig zo bizar veel melk moet geven? Al jaren ligt de focus van de zuivelindustrie op meer melk voor minder geld. Banken, melkfabrieken, supermarkten en grote diervoedingsbedrijven duwen boeren steeds meer richting schaalvergroting en efficiëntie. Veel boeren zitten gevangen in een wedloop van “meer meer meer”.

Bij koeien denk je misschien aan dieren in groene weiden. Buiten grazen is inderdaad belangrijk natuurlijk gedrag voor koeien. Ook is het goed voor hun gezondheid; in de wei kunnen koeien goed staan en comfortabel liggen en ze kunnen gaan en staan waar ze willen. Helaas brengen Nederlandse melkkoeien gemiddeld echter meer dan vijfentachtig procent van hun leven binnen door. Een kwart van de dieren komt zelfs helemaal nooit buiten. Daarom is het extra belangrijk dat de stal goed is ingericht.

Als je in Nederland kippen, varkens, eenden of konijnen wilt houden, dan schrijft de wet voor hoe je dat mag doen. Maar er bestaat geen specifieke wetgeving die het welzijn van de melkkoe beschermt. En dus zijn er ook geen regels over weidegang, leefruimte of andere omstandigheden in de stal. Hierdoor zijn de verschillen tussen bedrijven groot. De ene boer heeft een ruime stal waar de koeien kunnen gaan liggen waar ze willen, bij de andere boer is er niet eens voor elke koe een goede ligplek. Dat laatste is vooral erg voor dieren die laag in rang staan; zij kunnen bijvoorbeeld moeilijker een ligplek vinden.

Vrijwel alle koeienstallen in Nederland zijn ingericht met ligboxen – ligplekken afgebakend met stalen constructies. Geregeld zijn de vloeren van deze boxen te hard en de ligplek te klein. Daarom blijven de dieren veel te lang staan. Op de vaak harde en vieze betonnen vloeren staan ze dan vaak urenlang in hun eigen poep. Terwijl het voor de gezondheid van een koe cruciaal is om veel te liggen; tot wel 15 uur per dag.

Het gevolg van veel melk geven onder zulke zware leefomstandigheden is schrijnend: veel koeien worden ziek. Zo loopt ongeveer één op de vijf Nederlandse melkkoeien kreupel, waarbij elke stap pijn doet. Ieder jaar krijgt een kwart van de koeien een of meerdere pijnlijke uierontstekingen. De helft van de koeien heeft na de bevalling een calciumtekort en ongeveer tien procent krijgt slepende melkziekte – een stofwisselingsziekte die ontstaat als een koe te snel afvalt. Meer weten over ziektes en ongerief bij melkkoeien? Lees hier verder.

Hier bovenop krijgen veel koeien last van vruchtbaarheidsproblemen. Ze kunnen dan – naar de maatstaven van de industrie – niet snel genoeg meer zwanger worden. Een belangrijke oorzaak is chronische baarmoederontsteking. Een andere is een slechte lichamelijke conditie, vaak door de hoge melkproductie of een infectie. Een koe heeft dan een tekort aan energie en is te dun om zwanger te raken. En aangezien een koe elk jaar een kalf moet krijgen om melk te kunnen geven, is dit voor haar levensbedreigend.

Een gemiddelde Nederlandse melkkoe moet naar de slacht als ze net zes jaar oud is. Absurd jong als je bedenkt dat een koe wel twintig jaar oud kan worden. En een direct gevolg van hoe de sector met haar omgaat. Zelfs de zuivelindustrie geeft toe dat het beter moet. Lees hier meer over het leven van een melkkoe.

Gelukkig zijn er ook koeien die vandaag al een beter leven hebben. Zij hoeven minder melk te geven, hebben betere ligplekken en meer ruimte om te bewegen. Ook hun andere leefomstandigheden zijn beter; denk bijvoorbeeld aan zachtere vloeren, bredere loopgangen, meer drinkplekken, of vaker de wei in. Als A-merken en supermarkten alleen nog melk verkopen van dit soort koeien, dan scheelt dat heel veel ellende. Daarom voeren wij campagne om te zorgen dat alle zuivel in het schap minimaal 1 ster van het Beter Leven Keurmerk draagt of Nederlands Biologisch is. Wil je meer weten over de verschillende soorten melk? Lees dan hier verder.

Rapport De Nederlandse melkveehouderij in 2020, Wakker Dier

Risicoanalyse dierenwelzijn zuivelketen, Wageningen Livestock Research in 2015.

De transportwaardigheid van afgemolken melkkoeien, NVWA rapport 2022

Associations between body condition score, locomotion score, and sensor-based time budgets of dairy cattle during the dry period and early lactation, Peter Hut 2021.

Agrimatie, CBS en CRV.